Jan Okniński z Uniwersytetu Warszawskiego otrzymał Nagrodę Główną PTM im. Stefana Banacha za cykl dziewiętnastu prac i monografii z zakresu teorii pierścieni nieprzemiennych, teorii grup i półgrup oraz algebraicznych aspektów równania Yanga-Baxtera.  
Wręczenie Nagrody, która ma postać matematycznej statuetki, nastąpi w Olsztynie podczas 7. Forum Matematyków Polskich, 12-17 września 2016.

kj / 14-04-2016

Profesor Jan Okniński jest specjalistą w zakresie algebry, ze szczególnym uwzględnieniem teorii pierścieni nieprzemiennych, grup, półgrup i algebr.
W cyklu dziewiętnastu prac przedstawionych do nagrody rozwiązał on kilka otwartych problemów, m.in.:
- rozwiązanie problemów Gatevej-Ivanovej i Camerona związanych z algebraiczną wersją równania Yanga-Baxtera;
- rozwiązanie problemu retraktowalności rozwiązań równania Yanga-Baxtera;
- rozwiązanie problemu trychotomii dla algebr jednomianowych Bella i Smoktunowicz;
- wyznaczenie widma pierwszego i wszystkich reprezentacji algebry plaktycznej;
- wprowadzenie do teorii pierścieni pojęcia półgrupy C(R)  klas sprzężoności lewych ideałów oraz opisanie związków własności półgrupy C(R) z własnościami R oraz kategorii R-modułów;
- opisy struktury, niezmienników półgrupowych, homologicznych, wymiaru Gelfanda-Kirilova i wyniki o wzroście dla szerokiej klasy  pierścieni  łącznych.
Część prac została opublikowana w prestiżowych czasopismach: Advances in Mathematics, Communications in  Mathematical Physics. Pozostałe zaś w dobrych i bardzo dobrych czasopismach: Archiv der Mathematik, Algebra Colloquium, Communications in Algebra, Journal of Algebra, Journal of Pure and Applied Algebra, Proceedings of American Mathematical Society, Semigroup Forum, Publicacions Matemàtiques. Profesor Okniński jest również współautorem monografii Noetherian Semigroup Algebras, w której zaprezentowano nowe metody badań algebr noetherowskich wraz z zastosowaniami.
Najważniejszym osiągnięciem naukowym profesora Oknińskiego w ciągu ostatnich pięciu lat jest jego wkład w rozwój teorii klamerek pozwalający na głębokie zrozumienie algebraicznych aspektów rozwiązań równania Yanga-Baxtera  – napisało jury w uzasadnieniu decyzji.
 

Profesor Jan Okniński jest jednym ze światowych liderów badań nad algebraicznymi i kombinatorycznymi własnościami algebr skończenie prezentowalnych, a także grup i półgrup. Wyrazem tego, oprócz publikacji,  są liczne zaproszenia na prestiżowe międzynarodowe konferencje, w charakterze jednego z głównych mówców plenarnych. Dla przykładu  podajemy tylko konferencje, które miały miejsce w ostatnich latach: „Semigroups and Applications”, Uppsala, Szwecja 2012; „Algebraic Monoids, Group Embeddings and Algebraic Combinatorics”, Fields Institute, Toronto, Kanada 2012; „Advances in Group Theory and Applications”, Porto Cesareo, Włochy 2015.
Z kolei w roku 2013 był głównym organizatorem konferencji „Classical Aspects of Ring Theory and Module Theory”, Będlewo 2013.

Wyniki naukowe uzyskane przez profesora Oknińskiego są często cytowane przez innych matematyków zarówno w publikacjach jak i w odczytach wygłaszanych na ważnych konferencjach. Z kolei jego prace opierają się nie tylko na bogatej wiedzy i doświadczeniu, ale też na najnowszych publikacjach innych autorów. Artykuły Jana Oknińskiego wyróżnia bogactwo stosowanych metod i duża czytelność, która wynika z bardzo dobrego opanowania warsztatu naukowego. W swoich pracach, obok metod kombinatorycznych swobodnie korzysta również z metod geometrycznych, algebraicznych i teorioliczbowych.
Spektrum zainteresowań badawczych profesora Oknińskiego jest bardzo szerokie.Tylko w ostatnich sześciu latach jego prace dotyczyły teorii pierścieni nieprzemiennych, teorii grup i półgrup oraz algebraicznych aspektów równania Yanga-Baxtera. We wszystkich tych dziedzinach uzyskał bardzo twórcze i finezyjne wyniki.
 

Profesor Jan Okniński urodził się w dniu 21 lutego 1954 roku w Warszawie. Od momentu rozpoczęcia studiów do dnia dzisiejszego związany jest naukowo i zawodowo z Wydziałem Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 1977 ukończył studia na UW  uzyskując tytuł magistra nauk matematycznych. W roku 1981 obronił na swojej Alma Mater pracę doktorską zatytułowaną Algebry spektralnie skończone, przygotowaną pod kierunkiem promotora, wówczas doc. dr hab., a obecnie profesora, Jana Krempy. W 1992 roku otrzymał na UW stopień doktora habilitowanego nauk matematycznych (w zakresie matematyki, specjalność-algebra) na podstawie rozprawy zatytułowanej Semigroup algebras. W dniu 19 kwietnia 2002 roku nadano mu tytuł profesora nauk matematycznych.
W latach 2005-2012 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Matematyki na Wydziale MIM UW. Aktualnie jest kierownikiem Zakładu Algebry i Teorii Liczb w Instytucie Matematyki  MIM UW.
Ponadto wchodzi w skład komitetu redakcyjnego czasopisma Semigroup Forum.
Profesor Jan Okniński jest autorem ponad 100 prac naukowych opublikowanych w renomowanych czasopismach oraz 3 monografii. Wypromował trzech doktorów nauk.
Członek Polskiego Towarzystwa Matematycznego od 1982 roku.

W roku 2013 został nagrodzony dyplomem Academy Award Fellowship of the Royal Flemish Academy for Science and Arts otrzymując grant na półroczny pobyt naukowy w Royal Flemish Academy w Brukseli.
Kierownik kilku grantów MNiSW oraz NCN.

kj / 14-04-2016