Piotr Nowak laureatem Nagrody Głównej PTM im. Stefana Banacha za rok 2022

Piotr Nowak (fot.) z Instytutu Matematycznego Polskiej Akademii Nauk otrzymał Nagrodę Główną PTM im. Stefana Banacha (2022) za przełomowe wyniki dotyczące własności Kazhdana (T), fundamentalnej własności badanej w teorii reprezentacji grup dyskretnych. Wręczenie Nagrody, która ma postać matematycznej statuetki, nastąpi w Łodzi podczas konferencji Spanish-Polish Mathematical Meeting (RSME, SEMA,SCM & PTM), 4-8 września 2023 [1].

kj / 24-02-2023

Piotr Nowak urodził się w 1978 roku.  Studia w zakresie matematyki ukończył w 2003 roku na Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. W 2008 roku obronił w Vanderbilt University (USA) pracę doktorską napisaną pod kierownictwem profesora Guolianga Yu. Od 2011 roku pracuje w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, gdzie w 2016 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk matematycznych. Habilitacja została wyróżniona Nagrodą Premiera.
W lutym 2023 roku dr hab. Piotr Nowak otrzymał Nagrodę Ministra Edukacji i Nauki za znaczące osiągnięcia w zakresie działalności naukowej za rok 2022. https://forumakademickie.pl/nagrody/przyznano-doroczne-nagrody-ministra-edukacji-i-nauki/ [2]

Strona domowa Laureata:
http://pnowak.impan.pl/ [3]

W uzasadnieniu werdyktu Jury Nagrody Głównej PTM im. Stefana Banacha czytamy:

W ciągu ostatnich pięciu lat (2018-2022) dr hab. Piotr Nowak opublikował 8 prac, w większości w bardzo dobrych czasopismach, wśród których należy wymienić przede wszystkim Annals of Mathematics, ale także Crelle, Mathematische Annalen czy Journal of Functional Analysis. Wcześniej jako pierwszy matematyk w Polsce został laureatem indywidualnego grantu European Research Council (Starting Grant).
Od kilkunastu lat konsekwentnie bada własność Kazhdana (T), analityczną własność teorii reprezentacji grup dyskretnych, pociągającą za sobą głębokie konsekwencje natury geometrycznej i topologicznej, studiowaną od lat sześćdziesiątych XX wieku i wciąż analizowaną z nowych punktów widzenia.
W ostatnich latach kandydat otrzymał przełomowe wyniki, które można uznać za swoiste ukoronowanie jego wkładu w dziedzinę. W szczególności należy tu podkreślić uzyskany przez dr hab. Nowaka wraz z współautorami dowód własności Kazhdana (T) dla grupy automorfizmów zewnętrznych grupy wolnej o przynajmniej pięciu generatorach. Stanowi on rozwiązanie fundamentalnego problemu otwartego, sformułowanego już w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, między innymi przez tak wybitnych matematyków jak Martin Bridson, Emmanuel Breuillard, Alexander Lubotzky czy Karen Vogtmann.
Oryginalność i waga uzyskanego wyniku zostały zweryfikowane przez opublikowanie w najsłynniejszym czasopiśmie matematycznym na świecie, cieszącym się olbrzymim prestiżem Annals of Mathematics.
Dowód zawarty w pracy jest oparty na błyskotliwym połączeniu metod teoretycznych, redukujących problem nieskończeniewymiarowy do problemu skończenie wymiarowego, i tak zwanych technik półokreślonej optymalizacji, wykorzystujących obliczenia wspierane komputerowo. Zawiera też dalece nietrywialny proces indukcyjny oparty na argumentach geometrycznych, pozwalający zredukować problem postawiony dla dowolnej liczby n generatorów do pewnych obliczeń dla n=5.
Wynik ma nie tylko głęboką wagę teoretyczną, ale także pociąga za sobą szereg zastosowań praktycznych, wyjaśniając na przykład zaskakująco szybkie tempo zbieżności pewnych algorytmów dopasowujących, wykorzystywanych w wyszukiwarkach internetowych.
O udowodnionym przez kandydata, wraz ze współpracownikami, twierdzeniu należy myśleć jako o istotnym kroku na drodze do zrozumienia geometrycznych aspektów grupy kodującej „symetrie wszystkich symetrii”. Warto podkreślić, że wspomniana praca wraz z poprzedzającymi ją artykułami kandydata nie tylko dała rozwiązanie wspomnianego problemu, ale dzięki opracowanym przy tym technikom opartym z jednej strony na teoretycznych badaniach kohomologii wyższego rzędu, a z drugiej na metodach obliczeniowych wspomaganych komputerowo, stanowi też inspirację do dalszego rozwoju dziedziny.
Omawiane badania spotkały się z ogromnym uznaniem środowiska międzynarodowego, a dr hab. Piotr Nowak był podczas ostatnich lat wielokrotnie zapraszany do wygłoszenia odczytów o swoich rezultatach w renomowanych światowych instytucjach naukowych.